بیماری انسداد مزمن ریوی در افراد قلیانی؛ یک مطالعه جمعیتی شاهددار

زمینه: براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیماری انسدادی مزمن ریه (chronic obstructive pulmonary disease) چهارمین علت مرگ در سراسر دنیا بوده که در حال افزایش است و در سال 2015 دخانیات مسئول 10 درصد از کل مرگ‎ها می‎باشد. اکثر مطالعات کنونی در رابطه با بررسی اثرات مضر سیگار و ارتباط آن با بیماری‎ها از جمله copd است، در صورتی که بسیاری از مردم در کشورهای در حال توسعه ازجمله کشورهای آسیایی از قلیان استفاده می‎کنند. مواد و روش‎ها: تعداد 245 نفر استفاده کننده از قلیان به مدت حداقل 15 سال و 245 نفر افراد غیر استفاده کننده که از نظر جنس و سن مشابه بودند به صورت تصادفی از ساکنین شهرستان‎های بوشهر و تنگستان استان بوشهر انتخاب شدند. جهت بررسی برگشت پذیری انسداد راه‎های هوایی در افراد مبتلا، از اسپری سالبوتامول استفاده گردید. اسپیرومتری با استفاده از دستگاه پرتابل در سه نوبت برای تمام افراد انجام شد. یافته ها: شیوع copd (اختلال عملکرد انسدادی) در قلیانی‎ها 2/10 درصد بود و هیچ یک از افراد غیرقلیانی به اختلال عملکرد انسدادی مبتلا نبودند (001/0p<). 6/66 درصد از افراد مبتلا دارای انسداد شدید تا خیلی شدید بودند و فاکتورهای جنس (مرد)، سن، طول دوره مصرف قلیان، تعداد سرقلیان مصرفی و شغل، ارتباط معناداری را با ابتلا به copd نشان دادند. علائم بالینی تنگی نفس، سرفه، سرفه بیش از دو سال، خلط و مدت بیش از دو سال آن در افراد مبتلا به copd بالاتر بودند (05/0p<). افراد دارای مشاغل کشاورزی و بنّایی 84/2 برابر سایر افراد (محدوده اطمینان 63/7-06/1) شانس ابتلا به copd دارا بودند. نتیجه‎گیری: بیماری انسدادی مزمن ریه در افراد قلیانی بسیار بالا بوده و از این رو قلیان را می بایست همانند سیگار عامل خطرزا برای ایجاد بیماری انسداد مزمن ریوی قلمداد نمود.